Etymologia nazwiska, czyli od Procha powstałeś...

                        Nazwisko Prochowski pochodzi od słowa „proch” - ‘pył, kurz, okruszyny’. Trudno jest ustalić dokładnie, kiedy nazwisko to pojawiło się na ziemiach polskich. Wedle dużego prawdopodobieństwa możemy natomiast wskazać, że na Pomorzu nazwisko Prochowski pojawiło się w XVI w. i należy je kojarzyć z wsiami Polnica i Przechlewo.

                W księdze chrztów parafii przechlewskiej możemy odnaleźć w lutym 1674 r. i maju 1676 r. pierwsze wpisy dotyczące rodziny Prochowskich. W pierwszym z nich Christophorg Proch występuje jako ojciec chrzestny Anny Ludwig, a drugi z nich brzmi następująco:

Die 15 baptisani er Przechlewo Martinum Pater Christephorg Proche Mater Angelica Partini Christephorg Proche et Eva Joannis Kromska vir.

Co w wolnym tłumaczeniu znaczy:

Ochrzczony piętnastego dnia w Przechlewie Marcin z ojca Krzysztofa Proche matki Angeliki rodzice chrzestni Krzysztof Proche i Ewa Joanna Kromska.

      Jak więc widać Prochowscy początkowo pisali się ‘Proch’ lub ‘Proche’. Dopiero na początku wieku XVIII nastąpiło dodanie sufixu –ski i pisanie się ‘Prochowski’. Rodzina Prochowskich w  tym okresie związana była przede wszystkim z Polnicą. Prochowscy byli w Polnicy sołtysami i posiadali przywilej na prowadzenie Barci Polnickiej.

    Rodzina Prochowskich pomimo, że nigdy nie używała szlacheckiego wyróżnika nie była też zwykłymi chłopami. Byli to wedle wszelkich wskazań ludzie wolni pomiędzy Szlachtą a Chłopstwem tak samo zresztą jak rodzina Komischke z Przechlewa. Prochowscy to potomkowie Prochów - Panków Kaszubskich którzy spadli do roli – właścicieli polnickich dóbr ziemskich (byli wykazani jako właściciele ziemscy w 1570 roku )[1].

---

[1] Pankami nazywano drobną szlachtę kaszubską w zachodniej części Pomorza Gdańskiego rozsiadłą głównie w powiatach: lęborskim, bytowskim, człuchowskim, chojnickim, tucholskim, chociaż zasięg mowy kaszubskiej był o wiele szerszy, gdyż obejmował prawie całe Pomorze Gdańskie. Powszechne występowanie tego określenia w odniesieniu do drobnej szlachty w tym regionie nie było znane w innych dzielnicach Polski. Owszem, zdarzały się takie nazwy w rejonach, gdzie bywały podobne warunki gospodarcze i społeczne. Chodzi tu o Mazowsze i Podlasie, gdzie również gęsto rozrodzona szlachta i gorsze warunki glebowe, nie stwarzały podstaw do bogacenia się, a wręcz przeciwnie, przy dużym przyroście naturalnym warstwa drobnej szlachty ubożała.

Pierwotny tytuł „pan” w dawnej polszczyźnie odnosił się przede wszystkim do wysokich urzędników w administracji państwowej. Przeważnie stosowano go do kasztelana, zarówno drążkowego, jak i krzesłowego. I tak już w czasach Władysława Łokietka na kasztelana z rodu Święców mówiono pan Święca, obojętne, czy był kasztelanem Gdańska czy Świecia nad Wisłą. Także termin ten stosowano do wojewody.